Autor: Fundacja Mir

Ludzie skarżą się na długie oczekiwanie na wydanie decyzji wojewódzkich zespołów ds. orzekania o niepełnosprawności o poziomie potrzeby wsparcia, bez czego osoby z niepełnosprawnościami nie mogą wnosić o świadczenie wspierające. Tak długie postępowania mogą nie tylko opóźnić uzyskanie należnego wsparcia finansowego, ale w sytuacjach najbardziej krytycznych część osób może zostać go zupełnie pozbawiona. Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Stanisław Trociuk napisał w tej sprawie do pełnomocnika rządu ds. osób niepełnosprawnych Łukasza Krasonia. Odpowiedź Łukasza Krasonia stwierdza, że do wojewódzkich zespołów ds. orzekania o niepełnosprawności wpłynęło ok. 383 tys. wniosków o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Opóźnienia wynikają z wielu aspektów i powinny być analizowane nie jedynie przez pryzmat realizowania zadań przez wojewódzkie zespoły, ale również prawidłowego składania wniosku przez osoby z niepełnosprawnościami i ich opiekunów. Permanentnie czynione są starania dla poprawy mobilności organów orzekających, zarówno w aspekcie zwiększenia zasobów kadrowych, jak i podniesienia efektywności organizacyjnej.
Do RPO wpływają skargi dotyczące długotrwałości postępowań wojewódzkich zespołów ds. orzekania o niepełnosprawności w przedmiocie rozpoznawania wniosków o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia.
Po wejściu w życie 1 stycznia 2024 r. ustawy z 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym mogą się o nie ubiegać się osoby z niepełnosprawnościami w wieku od 18. roku życia. Prawo to uzależnione jest od uzyskania przez osobę z niepełnosprawnością decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Wysokość świadczenia zależy od poziomu potrzeby wsparcia, czyli liczby przyznanych punktów i jest powiązana z wysokością renty socjalnej.
Kwota świadczenia wynosi od 40% renty socjalnej (w przypadku ustalenia poziomu potrzeby wsparcia między 70 a 74 punktów) do 220% renty socjalnej (ustalenie poziomu potrzeby wsparcia na poziomie od 95 do 100 punktów). Wnioski o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia można składać do wojewódzkich zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności od 1 stycznia 2024 r. Zgodnie z przepisami wnioski o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia rozpatrywane są w terminie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia wpływu do wojewódzkiego zespołu.
Ze skarg do RPO wynika, że w wielu wojewódzkich zespołach ds. orzekania o niepełnosprawności występuje problem związany ze zbyt długim (liczonym w miesiącach) procedowaniem nad wnioskami o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia. Trudności z terminowym rozpoznaniem wniosków mają w niektórych zespołach tak dużą skalę, że publikowane są ogłoszenia na stronach BIP.
Sytuacja taka musi niepokoić, gdyż powoduje, że osoby z niepełnosprawnościami nie mogą w sposób efektywny skorzystać ze świadczenia wspierającego kierowanego do osób w głównej mierze starszych, schorowanych (często terminalnie), wymagających specjalistycznego, całodobowego wsparcia, z niejednokrotnie trudną sytuacją rodzinną, powodowaną ograniczoną możliwością wsparcia osób najbliższych.
Ze skarg do RPO jak i ukazujących się w przestrzeni publicznej wynika, że czas oczekiwania na wydanie decyzji przez wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności może wynosić kilka, a nawet kilkanaście miesięcy. Tak długie postępowanie może nie tylko opóźnić uzyskanie należnego finansowego wsparcia, lecz również, w sytuacjach najbardziej krytycznych, część osób może zostać tego wsparcia pozbawiona. Realność wystąpienia takich sytuacji potwierdzają wnioski wpływające do Rzecznika, jak przykład ciężko chorej osoby z niepełnosprawnością, której termin rozpoznania wniosku złożonego 9 stycznia 2024 r, wyznaczono na 30 sierpnia br. – wnioskodawczyni zmarła w kwietniu.
Obywatel ma prawo oczekiwać, że państwo – nakładając na niego obowiązek wylegitymowania się określonym orzeczeniem dotyczącym niepełnosprawności – zorganizuje w taki sposób działalność swojego aparatu, aby jego sprawa została załatwiona w rozsądnym terminie. Żądanie załatwienia sprawy w owym rozsądnym terminie jest prawem obywatela, któremu po stronie organu administracji odpowiada stosowny obowiązek.
W świetle Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami świadczenia pieniężne stanowią jedną z form wsparcia osób z niepełnosprawnościami przez Państwa-Strony zgodnie z artykułami 19 i 28 Konwencji. Jednym z celów przyznawanych świadczeń jest przeciwdziałanie sytuacjom ubóstwa i skrajnego ubóstwa, a także realizacja niezależnego życia.
Już na etapie prac legislacyjnych nad ustawą przewidywano duże zainteresowanie obywateli decyzjami ustalającymi poziom potrzeby wsparcia, szczególnie w pierwszym okresie. Szacowano, że może zachodzić konieczność wydania decyzji w sprawach ok. 800 tys. osób. W związku z tym przewidziano w ustawie uproszczenie procedur dotyczących m.in. zamówień publicznych oraz zabezpieczono koszty związane z obsługą realizacji tego zadania przez wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności.
Świadczenie wspierające, w tym koszty jego obsługi, oraz składki na ubezpieczenia zdrowotne, a także składki, o których mowa w art. 6 ust. 1 ustawy, są finansowane z budżetu państwa. Koszty obsługi wynoszą 1% kwoty przeznaczonej na wypłatę świadczenia wspierającego, przy czym w latach 2024-2026 mają one wynosić 2% tej kwoty. Minister właściwy ds. zabezpieczenia społecznego w terminie do 3 miesięcy od wejścia w życie tego przepisu obowiązany jest (obecnie już, był) przekazać wojewódzkim zespołom do spraw orzekania o niepełnosprawności środki finansowe w wysokości 11,4 mln zł.
W opinii Rzecznika wielomiesięczne oczekiwanie na wydanie orzeczenia o potrzebie wsparcia wymaga wnikliwej analizy i wdrożenia mechanizmów naprawczych.
Dlatego ZRPO Stanisław Trociuk poprosił min. Łukasza Krasonia o informacje nt. podejmowanych działań dla usprawnienia postępowania orzeczniczego i skrócenia okresu oczekiwania na wydanie orzeczenia. Zapytał też, czy proces rozpoznawania wniosków o wydanie decyzji ustalających poziom potrzeby wsparcia jest monitorowany przez Biuro Pełnomocnika, szczególnie w aspekcie przyczyn nieterminowego rozpoznawania wniosków i efektywności wykorzystania środków finansowych. Poprosił też o podanie średniego czasu oczekiwania na wydanie tej decyzji w poszczególnych województwach. Czytaj dalej →

W wyniku powodzi działalność zawiesiły dwa uzdrowiska w Lądku-Zdroju. Jedno z nich wkrótce otworzy się ponownie. Pozostałe uzdrowiska na Dolnym Śląsku działają normalnie, a pacjenci mogą korzystać z usług zgodnie z skierowaniami.
Specustawa powodziowa umożliwia kontynuację leczenia w uzdrowiskach, które wznowią działalność, zachowując miejsce w kolejce.
Od 1 października 2024 r. obowiązują niższe stawki za pobyt w sanatoriach, a bezpłatny pobyt przysługuje m. in. dzieciom i młodzieży.
W związku z powodzią, która dotknęła m.in. część Dolnego Śląska, Wielkopolski Oddział NFZ informuje mieszkańców o zmianach dotyczących leczenia uzdrowiskowego, zawartych w specustawie powodziowej. Nowe przepisy mają zastosowanie do osób skierowanych do dwóch uzdrowisk w Lądku-Zdroju, które zostały tymczasowo zamknięte tj. 23. Wojskowy Szpital Uzdrowiskowo-Rehabilitacyjny i Uzdrowisko Lądek-Długopole SA. Pozostałych dwanaście podmiotów uzdrowiskowych w województwie dolnośląskim działa bez zakłóceń, a kuracjusze mogą korzystać z ich usług zgodnie z przyznanymi skierowaniami.
22 października br. rozpoczną się pierwsze po przerwie wywołanej powodzią, turnusy sanatoryjne i szpitalne oraz rehabilitacja lecznicza w obiektach Uzdrowiska Lądek-Długopole SA, które są położone w Lądku-Zdroju. Dwa dni później do tego ośrodka przyjadą pacjenci na szpitalną rehabilitację uzdrowiskową. Na chwilę obecną nie ma jeszcze informacji o terminie wznowienia działalności przez 23. Wojskowy Szpital Uzdrowiskowo-Rehabilitacyjny w Lądku-Zdroju, który również na czas powodzi odwołał przyjazdy pacjentów.
Specustawa powodziowa przewiduje dwa możliwe scenariusze dla kuracjuszy, których plany wyjazdowe zostały zakłócone. Czytaj dalej →

Fort Wola, jedno z popularnych centrów handlowych w Warszawie, zyskało miano innowacyjnej przestrzeni dzięki wdrożeniu systemu TotuPoint, pierwszego tak zaawansowanego rozwiązania technologicznego wspierającego osoby niewidome i słabowidzące w stolicy. Dzięki temu systemowi, osoby z dysfunkcjami wzroku mogą poruszać się samodzielnie i bezpiecznie po centrum handlowym, co znacząco poprawia ich komfort życia i dostęp do przestrzeni publicznej.
TotuPoint działa w oparciu o specjalne znaczniki emitujące sygnały, które są odbierane przez smartfony lub moduły zintegrowane z białymi laskami. Kiedy użytkownik zbliża się do takiego znacznika, system automatycznie dostarcza dźwiękowe informacje o kluczowych punktach w otoczeniu – takich jak wejścia, schody czy inne ważne miejsca. Dodatkowo aplikacja TotuPoint ostrzega przed potencjalnymi zagrożeniami, jak np. remonty, zapewniając jeszcze większe bezpieczeństwo.
Fort Wola jest jednym z nielicznych miejsc w Warszawie, gdzie system TotuPoint został wdrożony na szeroką skalę, co czyni go wyjątkowym przykładem przestrzeni przyjaznej dla wszystkich użytkowników, w tym osób z niepełnosprawnościami. To nowoczesne rozwiązanie podkreśla rosnące znaczenie inkluzywności oraz technologii w przestrzeni publicznej w Polsce. Czytaj dalej →

Japoński start-up Ashirase, wspierany przez Hondę, wprowadził innowacyjne urządzenie wibracyjne montowane na butach, które ma na celu ułatwienie nawigacji osobom niewidomym i słabowidzącym. Dzięki współpracy ze specjalną aplikacją na smartfony, urządzenie wysyła delikatne sygnały wibracyjne, które pomagają użytkownikowi orientować się w przestrzeni i sygnalizują konieczność skrętu w odpowiednim momencie. Całość opiera się na czujnikach ruchu, które śledzą pozycję użytkownika.
Aplikacja dostarcza również nawigacji dźwiękowej, co pozwala na wybór trasy dostosowanej do potrzeb osób z dysfunkcją wzroku. Możliwe jest wyszukiwanie miejsc, takich jak „najbliższa toaleta”, a także ostrzeganie o potencjalnych zagrożeniach, jak przejścia kolejowe czy skrzyżowania dróg.
Jednym z kluczowych atutów tego rozwiązania jest zastosowanie wibracji zamiast wyłącznie dźwięków, co sprawia, że użytkownicy nie przegapią wskazówek nawet w głośnym otoczeniu. Najnowsza wersja urządzenia Ashirase jest nie tylko lżejsza i bardziej kompaktowa – waży jedynie 60 gramów – ale również bardziej przystępna. Koszt zakupu wynosi 54 000 jenów (około 370 dolarów), a miesięczna opłata za podstawowe usługi to 550 jenów.
Firma planuje wprowadzić to innowacyjne rozwiązanie na rynki międzynarodowe, w tym do Wielkiej Brytanii, już w przyszłym roku. Czytaj dalej →