Dostęp do literatury i kultury jest nie tylko przywilejem, ale i prawem każdego człowieka, niezależnie od jego sprawności. W erze cyfrowej, kiedy książki są dostępne na wyciągnięcie ręki, osoby niewidome również mogą cieszyć się bogactwem literatury i sztuki dzięki dedykowanym zasobom internetowym. Platformy z audiobookami, książkami w alfabecie Braille’a czy słuchowiskami oferują szeroki wybór materiałów – od klasyków literatury, przez nowości wydawnicze, aż po treści edukacyjne i rozrywkowe.
W niniejszym artykule przedstawimy najważniejsze internetowe źródła, które ułatwiają osobom niewidomym i słabowidzącym dostęp do świata książek i słuchowisk. Dowiesz się, jakie serwisy są warte uwagi, co oferują oraz jak korzystać z ich funkcji, aby uczynić codzienność bardziej literacką i inspirującą.
1. Główna Biblioteka Pracy i Zabezpieczenia Społecznego
Główna Biblioteka Pracy i Zabezpieczenia Społecznego (GBPiZS) – biblioteka naukowa w Warszawie, będąca samodzielną jednostką organizacyjną nadzorowaną przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. W skład GBPiZS wchodzą Dział Zbiorów Pracy i Zabezpieczenia Społecznego oraz Dział Zbiorów dla Niewidomych.
Trzon księgozbioru Działu Zbiorów dla Niewidomych stanowi literatura piękna, klasyka, powieści dla dzieci, młodzieży i dorosłych; pozycje popularnonaukowe, poradniki, książki w językach obcych oraz bieżące i archiwalne czasopisma środowiska niewidomych i słabowidzących.
Na koniec pierwszej połowy 2019 r. księgozbiór sekcji książki mówionej liczył 14 661 pozycji, książki brajlowskiej – 6 775, a tyflologiczny – ponad 3 000.
Księgozbiór, ze względu na sposób zapisu, dzieli się na:
a. Publikacje drukowane pismem Braille’a: księgozbiór, prócz gatunków wyżej wymienionych zawiera podręczniki szkolne, słowniki, nuty, mapy, atlasy, dziewiętnastowieczne druki i manuskrypty.
b. Książki mówione: na kasetach magnetofonowych (wypożyczane do dnia dzisiejszego), na płytach CD, w zapisie cyfrowym (w standardzie Daisy i formacie Czytak).
c. Zbiory tyflologiczne: wydane w zwykłym druku pozycje naukowe i popularnonaukowe, poruszające zagadnienia z zakresu problematyki rehabilitacyjnej i społecznej osób z dysfunkcją wzroku.
d. Filmy z audiodeskrypcją: filmy z dodatkową ścieżką dźwiękową, zawierającą słowny opis wizualnych treści prezentowanych na ekranie.
e. Płyty muzyczne: zbiór muzyki klasycznej i rozrywkowej.
f. Tekst cyfrowy: literatura zapisana w sposób umożliwiający jej odczyt na monitorze brajlowskim lub mową syntetyczną.
Książki wypożyczane są w siedzibie działu, wysyłkowo–za pośrednictwem poczty oraz elektronicznie–w autoryzowanym dostępie zdalnym do cyfrowych zasobów serwisu wypożyczeń on-line.
Dział Zbiorów dla Niewidomych mieści się przy ul. Konwiktorskiej 7.
2. Serwis Internetowy Audioteka.pl
Audioteka.pl to polska platforma, która od ponad 12 lat zachwyca miłośników słowa mówionego, oferując wyjątkowe superprodukcje, audiobooki i audioseriale. Jej bogaty katalog, liczący ponad 26 000 tytułów, czyni ją idealnym wyborem dla osób niewidomych, które pragną obcować z literaturą i dźwiękowymi opowieściami na najwyższym poziomie.
Audioteka udostępnia szeroką gamę materiałów – od bestsellerów i głośnych nowości, po klasykę literatury, treści relaksacyjne, podcasty oraz oryginalne audioseriale dostępne wyłącznie na tej platformie. Dzięki profesjonalnemu nagraniu, w którym udział biorą doświadczeni lektorzy, każda opowieść staje się niezapomnianym doświadczeniem.
Dzięki bezpłatnej aplikacji na telefon, Audioteka umożliwia słuchanie audiobooków w dowolnym miejscu – podczas spacerów, domowych obowiązków czy podróży. Funkcje takie jak zakładki, przyspieszanie lub spowalnianie odtwarzania oraz opcja tworzenia własnych bibliotek sprawiają, że korzystanie z aplikacji jest intuicyjne i dostosowane do indywidualnych potrzeb użytkowników.
Audioteka.pl to doskonałe narzędzie dla osób niewidomych, które dzięki słuchowiskom i audiobookom mogą rozwijać swoje pasje, zdobywać wiedzę czy po prostu relaksować się przy wciągających opowieściach. Intuicyjna aplikacja mobilna, wysoka jakość nagrań oraz bogaty wybór materiałów sprawiają, że jest to platforma wyjątkowo przyjazna i pomocna w codziennym życiu.
3. Tyflopodcast.net – strona pierwszego polskiego podcastu dla niewidomych i niedowidzących!
Tyflopodcast.net to innowacyjny projekt stworzony przez Michała Dziwisza – niewidomego informatyka, publicystę i realizatora dźwięku. Serwis jest odpowiedzią na potrzeby osób niewidomych i słabowidzących, które poszukują informacji o nowinkach technologicznych, sprzęcie oraz oprogramowaniu, a także porad w formie dźwiękowej.
Pomysł na Tyflopodcast narodził się, gdy Michał Dziwisz przeglądał zagraniczne strony internetowe i odkrył witrynę Blind Cool Tech. Było to miejsce, gdzie osoby niewidome z całego świata dzieliły się swoimi doświadczeniami z obsługi technologii, zamieszczały recenzje i poradniki. Wszystkie treści miały formę podcastów – wygodnych do słuchania prezentacji dźwiękowych. Zainspirowany tym konceptem, Michał postanowił stworzyć podobną platformę w Polsce.
Tyflopodcast szybko zyskał popularność wśród osób niewidomych i słabowidzących, stając się ważnym źródłem wiedzy i inspiracji. Na stronie znajdziemy podcasty poświęcone różnorodnym tematom – od obsługi specjalistycznego oprogramowania, przez recenzje dostępnych technologii, aż po poradniki dla użytkowników komputerów o różnym poziomie zaawansowania. Wszystkie materiały są tworzone przez osoby doskonale znające potrzeby i wyzwania społeczności niewidomych.
Podcasty publikowane na www.tyflopodcast.net można odsłuchiwać bezpośrednio na stronie internetowej. Forma słowno-dźwiękowa sprawia, że treści są łatwe w odbiorze i mogą towarzyszyć słuchaczom w różnych sytuacjach – w pracy, podczas spaceru czy w trakcie codziennych obowiązków.
Dzięki zaangażowaniu Michała Dziwisza i jego współpracowników, Tyflopodcast stał się jedną z najważniejszych platform edukacyjno-informacyjnych dla osób niewidomych w Polsce. Stała baza słuchaczy oraz regularne publikacje świadczą o sukcesie projektu i potrzebie tworzenia tego typu przestrzeni w sieci.
4. Wolne Lektury – darmowa biblioteka dostępna dla wszystkich
Wolne Lektury to wirtualna biblioteka, która działa 24 godziny na dobę przez cały rok, oferując całkowicie darmowy dostęp do literatury. Dzięki bogatej ofercie lektur szkolnych i klasyków literatury polskiej oraz zagranicznej, platforma cieszy się popularnością zarówno wśród uczniów, jak i miłośników książek. Co więcej, Wolne Lektury uwzględniają potrzeby osób niewidomych i słabowidzących, oferując szeroki wybór audiobooków.
W bibliotece Wolnych Lektur znajduje się ponad sześć tysięcy utworów w formie ebooków dostępnych w sześciu różnych formatach: HTML, TXT, PDF, EPUB, MOBI oraz FB2. Dzięki temu użytkownicy mogą czytać książki na dowolnym urządzeniu – od komputerów, przez tablety, po czytniki ebooków. Dodatkowo serwis udostępnia ponad 1000 audiobooków w formatach MP3 i OggVorbis, czytanych przez znakomitych lektorów. Osoby słabowidzące mogą skorzystać z ponad 200 tytułów dostępnych w formacie DAISY, dostosowanym do ich potrzeb.
Wolne Lektury to projekt fundacji Wolne Lektury realizowany pro publico bono od 2007 roku, we współpracy z Biblioteką Narodową, Biblioteką Śląską oraz Biblioteką Elbląską pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W Komitecie Honorowym Wolnych Lektur zasiadają: prof. Maria Janion, prof. Grażyna Borkowska, prof. Przemysław Czapliński, prof. Mieczysław Dąbrowski, prof. Ewa Kraskowska, prof. Małgorzata Czermińska, prof. Jerzy Jarzębski i prof. Piotr Śliwiński.
Serwisy dla niewidomych – dostęp do wiedzy i kultury bez barier
Audioteka.pl, Tyflopodcast.net i Wolne Lektury to tylko niektóre z wielu serwisów internetowych, które oferują osobom niewidomym i słabowidzącym możliwość czerpania z bogactwa literatury, wiedzy oraz rozrywki. Każda z tych platform spełnia inną rolę: Audioteka zachwyca profesjonalnie nagranymi audiobookami i audioserialami, Tyflopodcast dostarcza praktycznej wiedzy o technologii w formie podcastów, a Wolne Lektury zapewniają darmowy dostęp do klasyki literatury i lektur szkolnych w formatach dostosowanych do potrzeb osób z dysfunkcjami wzroku.
Te przykłady pokazują, jak internetowe zasoby mogą otwierać nowe możliwości i ułatwiać codzienne funkcjonowanie osobom niewidomym. Jednak warto podkreślić, że takich serwisów jest znacznie więcej, a każdy użytkownik może znaleźć coś, co najlepiej odpowiada jego zainteresowaniom i potrzebom. Niezależnie od tego, czy szukasz inspirujących historii, praktycznych porad technologicznych, czy literatury klasycznej – świat cyfrowych zasobów stoi przed Tobą otworem.
Wszystkie te projekty są dowodem na to, że technologia może służyć inkluzywności, a dzięki zaangażowaniu twórców coraz więcej osób z niepełnosprawnościami może aktywnie korzystać z kultury i wiedzy. Warto eksplorować dostępne opcje i odkrywać kolejne miejsca, które ułatwiają życie i inspirują do działania.