Utrata bliskiej nam osoby jest trudnym i przykrym doświadczeniem. Jednym z wyzwań organizacyjnych przed jakimi zdarza nam się wtedy stanąć, są formalności związane ze spadkiem. Sprawa może wydać się prosta, gdy w grę wchodzi odziedziczenie majątku bez żadnych zobowiązań. Ale co, gdy krewny pozostawił zadłużenie? Czy w takiej sytuacji należy wyłącznie odrzucić spadek? Zapraszamy do przeczytania kolejnego odcinka cyklu „Ogarniam Finanse” od Intrum. Wyjaśniamy, w jakich sytuacjach przyjęcie spadku może być słusznym rozwiązaniem, a także podpowiadamy, co warto w tym zakresie zrobić i o co zadbać, by nie popaść w ewentualne problemy finansowe.
Testament czy pokrewieństwo?
Nim przejdziemy do rozważań na temat opcji przyjęcia spadku z zadłużeniem lub bez, zapoznajmy się z tym, jak polskie prawo podchodzi do samej kwestii dziedziczenia majątku.
– Prawo spadkowe jest zapisane w księdze czwartej Kodeksu Cywilnego. Reguluje on zasady dotyczące dwóch rodzajów dziedziczenia: dziedziczenia ustawowego, w którym spadkobiercy są powołani do spadku na podstawie przepisów ustawy, oraz dziedziczenia testamentowego, w którym spadkobiercy są wskazani w testamencie. Kodeks Cywilny odnosi się w szczególności do kwestii dziedziczenia przez małżonka, dzieci, rodzeństwo i inne osoby blisko związane ze zmarłym, ale również takie, które nie są krewnymi zmarłego – mówi radca prawny Jacek Czajkowski, ekspert Intrum.
Czym obie opcje się różnią? Przede wszystkim wolą zmarłej osoby, a mianowicie tym, w jaki sposób zadecydowała o rozdysponowaniu swojego majątku po śmierci. Dziedziczenie ustawowe, jeśli chodzi o całość spadku, ma miejsce, gdy spadkodawca nie zostawił testamentu lub gdy żadna z osób wymienionych w testamencie nie może, lub nie chce być spadkobiercą. Gdy zaś nie został pozostawiony żaden testament, to obowiązuje dziedziczenie ustawowe, uregulowane przepisami prawa cywilnego. Te przepisy określają, kto, w jakiej części i w jakiej kolejności dziedziczy po zmarłym, czyli kolejność dziedziczenia. Kodeks Cywilny włącza do grona spadkobierców ustawowych: małżonka, zstępnych (potomków), rodziców, rodzeństwo oraz zstępnych (potomków) rodzeństwa spadkodawcy, dziadków, pasierbów, a następnie finalnie gminę oraz Skarb Państwa.
Dziedziczenie testamentowe wyłącza dziedziczenie przez spadkobierców ustawowych, ponieważ spadkodawca, korzystając z testamentu jako formy rozporządzenia na wypadek śmierci, jasno określa osoby, które wybiera jako swoich spadkobierców.
– Spadkodawca może wyznaczyć jedną lub więcej osób do dziedziczenia całego spadku, lub jego części w określonych proporcjach zgodnie z art. 941 Kodeksu Cywilnego, który reguluje prawną rolę testamentu. Sam testament może mieć formę zwykłego dokumentu pisemnego, co oznacza, że spadkodawca spisuje go własnoręcznie, podpisuje i datuje. Może być także sporządzony w formie aktu notarialnego. Nie jest możliwe sporządzanie wspólnych testamentów; każdy testament może zawierać rozporządzenia tylko jednego spadkodawcy – wyjaśnia radca prawny Jacek Czajkowski, ekspert Intrum.
To jest kluczowa różnica między dziedziczeniem ustawowym a testamentowym – w przypadku testamentu decyduje osobista i swobodna wola spadkodawcy co do wyboru spadkobierców, przekazania im konkretnych aktywów oraz określenia, kogo i w jaki sposób zobowiązuje do wykonania określonych działań.
Otrzymaliśmy spadek. Co dalej?
Osoba, która zostaje obdarzona zgodnie z obowiązującym prawem, ma trzy opcje do wyboru: może zdecydować się na jego odrzucenie, przyjęcie go z tzw. korzyścią inwentarza lub bezpośrednie przyjęcie dziedziczonego majątku. W każdej z tych sytuacji mamy 6 miesięcy na podjęcie decyzji. Jeśli nie zdecydujesz się, to po tym okresie spadek zostanie automatycznie przyjęty z korzyścią inwentarza.
Decyzja co do wyboru wersji spadku wpłynie na to, jakie aktywa zostaną odziedziczone oraz na poziom odpowiedzialności za ewentualne długi spadkodawcy. Co to oznacza w praktyce?
Jeśli odrzucisz spadek, nie będziesz musiał ponosić odpowiedzialności za spłatę długów spadkodawcy, ale także nie będziesz uczestniczył w podziale jego majątku. Drugą opcją jest przyjęcie spadku z korzyścią inwentarza. To oznacza, że spadkobierca dziedziczy majątek po zmarłym, ale nie odpowiada osobiście za jego długi. W tej sytuacji to spadek odpowiada za zobowiązania, a jeśli okazuje się, że wartość spadku jest niższa niż długi, to pozostali wierzyciele nie mają prawa dochodzić ich spłaty od spadkobiercy.
Trzecią opcją jest przyjęcie spadku bezpośrednio. W takim przypadku spadkobierca dziedziczy majątek po zmarłym oraz odpowiada swoim majątkiem za wszystkie zobowiązania spadkodawcy. To oznacza, że jeśli wartość spadku jest niższa niż długi spadkodawcy, to spadkobierca jest zobowiązany do ich spłaty ze swojego majątku. Jeśli więc zmarła osoba pozostawiła duże zadłużenie, przyjęcie spadku bezpośrednio może być ryzykowne, ponieważ spadkobierca będzie musiał uregulować te długi z własnych środków, a jeśli nie będzie w stanie tego zrobić, to może doprowadzić to do jego problemów finansowych.
Przyjęcie spadku z długami – co warto wiedzieć?
Jeśli decydujesz się na przyjęcie spadku, który obejmuje zadłużenie spadkodawcy, istnieje kilka kwestii, o których warto wiedzieć:
- Długi spadkodawcy: Warto zorientować się, jakie dokładnie długi pozostawił spadkodawca i w jakiej wysokości są one zobowiązane. Zazwyczaj te informacje można uzyskać od wierzycieli lub poprzez zlecenie sporządzenia tzw. aktu stanu spadku, który będzie zawierał informacje o zadłużeniu i aktywach spadkodawcy.
- Odpowiedzialność spadkobiercy: Jeśli zdecydujesz się na przyjęcie spadku bezpośrednio, to stajesz się odpowiedzialny za spłatę długów spadkodawcy z własnego majątku. To oznacza, że będziesz musiał uregulować te zobowiązania, nawet jeśli wartość spadku nie wystarczy na ich pokrycie.
- Analiza spadku: Przed podjęciem decyzji warto dokładnie przeanalizować wartość spadku i długi spadkodawcy. Jeśli wartość długów jest znacznie większa niż wartość spadku, może być rozsądniejsze odrzucenie spadku lub przyjęcie go z korzyścią inwentarza.
- Wsparcie prawnika: Warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w dziedziczeniu, który pomoże Ci zrozumieć wszystkie konsekwencje przyjęcia spadku z długami i przedstawi Ci różne opcje oraz możliwości.
- Negocjacje z wierzycielami: Jeśli zdecydujesz się na przyjęcie spadku, możesz próbować negocjować z wierzycielami spadkodawcy, aby uzyskać ustępstwa lub rozsądne warunki spłaty długów.
- Zabezpieczenie własnych aktywów: Jeśli obawiasz się, że przyjęcie spadku z długami wpłynie negatywnie na Twoje finanse, warto rozważyć zabezpieczenie swoich aktywów lub skonsultować się z doradcą finansowym w celu opracowania planu spłaty długów.
Przyjęcie spadku z długami może być trudnym i skomplikowanym procesem, dlatego warto dobrze się do niego przygotować i skonsultować z ekspertem prawnym oraz finansowym. Ważne jest, aby dokładnie zrozumieć swoje prawa i obowiązki jako spadkobiercy oraz podjąć decyzję, która będzie dla Ciebie najkorzystniejsza w danej sytuacji.
Źródło: Lightscape.pl