Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich napływają skargi dotyczące sposobu, w jaki Wojewódzkie Zespoły ds. Orzekania o Niepełnosprawności ustalają poziom potrzeby wsparcia u osób starszych. Zgłaszający zastrzeżenia twierdzą, że zespoły stosują wewnętrzne wytyczne wprowadzone przez Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, które mogą prowadzić do nierównego traktowania osób, które ukończyły 75 lat.
Zgodnie z tymi wytycznymi osoby w tym wieku już na etapie składania wniosku mają być pozbawione możliwości uzyskania maksymalnej liczby punktów, niezależnie od swojej sytuacji zdrowotnej czy faktycznego poziomu potrzeb. Informacje o stosowaniu tych zasad znalazły się również w wystąpieniu pokontrolnym Najwyższej Izby Kontroli skierowanym do Wojewody Wielkopolskiego.
Zastępca RPO Stanisław Trociuk zwrócił się w tej sprawie do Łukasza Krasonia, pełnomocnika ds. osób niepełnosprawnych. Jak podkreśla, choć pełnomocnik ma prawo formułować wytyczne dla organów orzeczniczych, to budzi wątpliwości fakt, że obejmują one konkretną grupę osób wyłącznie na podstawie kryterium wieku. Takie działanie może wpływać na wyniki postępowań orzeczniczych, mimo że ustawa o rehabilitacji oraz obowiązujące rozporządzenia nie przewidują możliwości stosowania dodatkowych kryteriów dla osób powyżej 75 lat.
Rzecznik zwraca uwagę, że wytyczne nie są źródłem prawa powszechnie obowiązującego, a więc nie podlegają publikacji. W praktyce oznacza to, że osoby składające wnioski nie mają pełnej wiedzy o zasadach, które mogą zaważyć na ich sytuacji prawnej. W skargach oraz doniesieniach medialnych pojawiają się również wzmianki o podobnych wytycznych dotyczących osób głuchych, niewidomych oraz poruszających się na wózkach aktywnych.
W związku z tym zastępca RPO poprosił pełnomocnika o przedstawienie wyjaśnień oraz rozważenie zmian w obowiązujących wytycznych, aby nie naruszały one obszaru zastrzeżonego dla aktów prawa powszechnie obowiązującego i nie prowadziły do nierównego traktowania obywateli.
Źródło: Biuro RPO