Od 28 czerwca 2025 roku obowiązuje nowa ustawa – tzw. Polski Akt o Dostępności, czyli ustawa z dnia 26 kwietnia 2024 roku o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze. To bardzo ważna zmiana przede wszystkim dla osób z niepełnosprawnościami i osób z ograniczeniami zmysłów, które zyskują realne prawo do tego, aby produkty i usługi były dostępne i umożliwiały im samodzielne korzystanie – na równych zasadach z innymi użytkownikami.
Ustawa nie obejmuje kwestii dostępności architektonicznej, co oznacza, że nie wszystkie fizyczne bariery muszą zostać zlikwidowane w ramach tych przepisów. Nowe regulacje dotyczą natomiast szeregu produktów i usług, których dostępność powinna być zagwarantowana przez firmy działające na rynku. Od tej pory przedsiębiorcy z różnych branż muszą dostosować swoje oferty do obowiązujących wymagań w zakresie dostępności.
Szczególną uwagę zwrócono na sektor finansowy. Ustawa obejmuje między innymi codzienne usługi związane z bankowością detaliczną. Wśród nich znajdują się takie obszary jak świadczenie usług płatniczych, prowadzenie rachunków, udzielanie kredytów konsumenckich i hipotecznych, a także działalność maklerska. Celem jest zapewnienie, że korzystanie z usług finansowych będzie możliwe także dla osób z niepełnosprawnościami – bez zbędnych przeszkód.
Nadzór nad przestrzeganiem tych wymagań w zakresie bankowości sprawuje Rzecznik Finansowy. Jak zaznacza dr Michał Ziemiak, pełniący tę funkcję, jego instytucja jest w pełni przygotowana do ochrony nowych praw konsumentów i będzie czuwać nad tym, by dostępność w finansach stała się rzeczywistością. Rzecznik podkreśla również, że dla wielu osób usługi bez barier już dziś są faktem, natomiast teraz został wyznaczony jasny punkt, od którego nie ma odwrotu – dostępność musi zostać zapewniona.
W ramach ustawy wprowadzono również system skarg i zażaleń. Każdy konsument, który uzna, że dana usługa nie spełnia wymogów dostępności, ma prawo złożyć skargę bezpośrednio do firmy oferującej daną usługę. W skardze należy wskazać, które konkretne wymagania nie zostały spełnione oraz jak, zdaniem konsumenta, można poprawić sytuację. Przedsiębiorstwo ma obowiązek odpowiedzieć w ciągu 30 dni, a w wyjątkowych sytuacjach – do 60 dni. Co ważne, jeśli firma nie udzieli odpowiedzi w ustawowym czasie, skarga zostaje automatycznie uznana za rozpatrzoną zgodnie z żądaniem klienta. Jeśli skarga zostanie uznana, firma musi wprowadzić wymagane zmiany w ciągu maksymalnie sześciu miesięcy.
O niedostępności można również poinformować Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Zgłoszenie może złożyć każda osoba, nie tylko konsument. Wystarczy wskazać podmiot, którego dotyczy problem, oraz opisać, jakie wymogi dostępności zostały naruszone. Prezes PFRON ma 30 dni na rozpatrzenie takiego zawiadomienia lub przekazanie go do odpowiedniego organu nadzoru. W przypadku usług finansowych sprawa trafi do Rzecznika Finansowego. Jeśli w wyniku kontroli okaże się, że usługa faktycznie nie spełnia wymagań, możliwe jest wydanie nakazu wprowadzenia zmian, nałożenie kary pieniężnej, a nawet zakazanie świadczenia danej usługi.
Szczegółowe informacje dotyczące nowych przepisów, procedur skargowych oraz odpowiednich formularzy są dostępne na stronach internetowych PFRON i Rzecznika Finansowego.
Polski Akt o Dostępności to ważny krok w kierunku budowania społeczeństwa, w którym każda osoba – niezależnie od poziomu sprawności – może korzystać z produktów i usług na równi z innymi.
Źródło: RF