Każdy obywatel ma prawo uczestniczyć w procesie wyborczym i wyrażać swoje preferencje polityczne poprzez głosowanie. W Polsce istnieją szczególne uprawnienia dla osób niepełnosprawnych oraz dla tych, którzy ukończyli 60 lat. Nowe przepisy, zawarte w Centralnym Rejestrze Wyborców, mają na celu zapewnić równy dostęp do udziału w wyborach dla wszystkich. Oto, co warto wiedzieć o tych uprawnieniach.
Prawo do informacji
Osoby niepełnosprawne oraz ci, którzy mają co najmniej 60 lat, i są zarejestrowani w Centralnym Rejestrze Wyborców w stałym obwodzie głosowania w danej gminie, mają prawo do uzyskiwania informacji na temat terminu wyborów, godzin głosowania, obwodu i okręgu wyborczego, lokalizacji obwodowych komisji wyborczych oraz warunków głosowania. Te informacje są przekazywane na wniosek wyborcy przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) telefonicznie lub w drukowanych materiałach informacyjnych, w tym w formie elektronicznej.
Prawo do transportu
Osoby niepełnosprawne posiadające znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności, a także ci, którzy ukończą 60 lat najpóźniej w dniu głosowania, mają prawo do bezpłatnego transportu do i z lokalu wyborczego. Ten transport zapewnia gmina, jeśli w dniu wyborów nie funkcjonuje tam gminny przewóz pasażerski. Zgłoszenie chęci skorzystania z tego prawa należy złożyć najpóźniej 13 dni przed dniem wyborów.
Prawo do głosowania korespondencyjnego
Osoby niepełnosprawne posiadające znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności oraz osoby, które ukończą 60 lat najpóźniej w dniu głosowania, mają prawo do głosowania korespondencyjnego. Wniosek o ten rodzaj głosowania trzeba złożyć najpóźniej 13 dni przed dniem wyborów.
Prawo do głosowania przez pełnomocnika
Osoby, które mają prawo do głosowania korespondencyjnego, mogą również głosować przez pełnomocnika. Pełnomocnikiem może być osoba posiadająca prawo wybierania. Pełnomocnictwo musi zostać udzielone najpóźniej 9 dni przed dniem wyborów. Osoby udzielające pełnomocnictwa mogą także cofnąć je w odpowiednim terminie.
Głosowanie w wybranym lokalu
Każdy wyborca, w tym niepełnosprawny, może głosować osobiście w wybranym przez siebie lokalu wyborczym, w tym w lokalu dostosowanym do potrzeb osób niepełnosprawnych. Wniosek o zmianę miejsca głosowania należy złożyć między 3. a 44. dniem przed dniem wyborów.
Głosowanie z użyciem nakładki w alfabecie Braille’a
Osoby niepełnosprawne mogą głosować także z użyciem nakładki na kartę do głosowania w alfabecie Braille’a. Komisja wyborcza dostarcza taką nakładkę na życzenie wyborcy. Po oddaniu głosu, nakładka powinna być zwrócona komisji.
Korzystanie z pomocy innej osoby
Osoby niepełnosprawne, na ich prośbę, mogą korzystać z pomocy innej osoby podczas głosowania. Pomoc ta ma charakter techniczny i nie obejmuje sugerowania sposobu głosowania ani głosowania w zastępstwie wyborcy.
Polskie prawo wyborcze zapewnia szereg uprawnień dla osób niepełnosprawnych oraz osób w wieku 60 lat i powyżej, aby ułatwić im udział w procesie wyborczym. Obejmują one dostęp do informacji, transportu, głosowania korespondencyjnego, głosowania przez pełnomocnika oraz wybór preferowanego lokalu głosowania. Te zmiany mają na celu zapewnienie większej równości i demokratycznego uczestnictwa wszystkich obywateli w życiu publicznym.
Szczegółowe informacje na temat uprawnień wyborców z niepełnosprawnościami można uzyskać zapoznając się z komunikatem Państwowej Komisji Wyborczej.
Do pobrania:
Informacja o uprawnieniach wyborców z niepełnosprawnością
Zgłoszenie zamiaru głosowania korespondencyjnego