Rampy dla osób niepełnosprawnych, które ułatwiają dziś wejście do wielu budynków publicznych, nie są nowoczesnym wynalazkiem. Nowe badania sugerują, że starożytni Grecy budowali podobne kamienne rampy, aby pomóc osobom, które miały problemy z chodzeniem lub wchodzeniem po schodach, w dostępie do świętych miejsc. To odkrycie uczyniłoby rampy najstarszym (ok. 2300 lat) znanym świadectwem architektury zaprojektowanej z myślą o potrzebach osób niepełnosprawnych.
Dowody na obecność pochylni i ich zastosowanie istniały przez cały czas, ale archeolodzy nie zwracali na to większej uwagi, twierdzi Debby Sneed, archeolog z Kalifornijskiego Uniwersytetu Stanowego w Long Beach. Mówi się, że ludzie myślą, że wszyscy starożytni Grecy byli tak muskularni i wysportowani, jak osoby przedstawione w ich sztuce. „Istnieje takie założenie, że w greckim społeczeństwie nie było miejsca dla osób niezdolnych do pracy”.
Aby sprawdzić, czy starożytna grecka architektura uwzględniała niepełnosprawność, Sneed szukała ramp w sanktuariach w starożytnej Grecji, przeszukując opublikowane raporty z wykopalisk i osobiście odwiedzając dziesiątki sanktuariów.
Sneed skupiła się na IV wieku przed naszą erą, kiedy rozrosły się sanktuaria Asklepiosa. Odkryła, że dwa najlepiej udokumentowane sanktuaria, które oglądała, były wyposażone w więcej ramp niż inne święte miejsca, a ich rampy częściej prowadziły do budynków innych niż główna świątynia.
Na przykład w głównym sanktuarium Asklepiosa w Epidauros, niedaleko Aten, do świątyni prowadziła szeroka kamienna rampa. Dwie kolejne rampy prowadziły przez bramy sanktuarium. A seria mniejszych budynków bocznych ma również wąskie rampy, na tyle szerokie, że można po nich wejść, pisze Sneed.
Najistotniejszą obserwacją Sneed był nierówny rozkład ramp. Na przykład ogromne Sanktuarium Zeusa w Olimpii ma tylko dwie znane rampy. Ale w Epidauros: „Przy dziewięciu oddzielnych budynkach jest 11 kamiennych ramp” – pisze Sneed. Inna, mniejsza świątynia Asklepiosa w pobliżu Koryntu również miała duży dostęp do ramp. „Rozkład jest dość jasny: pojawiają się w miejscach, gdzie jest więcej osób niepełnosprawnych”.
Nie wszyscy są co do tego twierdzenia przekonani. Katja Sporn, szefowa oddziału niemieckiego Instytutu Archeologicznego w Atenach i autorka artykułu badawczego dotyczącego ramp świątynnych w świecie greckim, zauważa, że rampy znajdują się głównie na Peloponezie, sercu starożytnej Grecji. Stwarza to dla niej możliwość, że były one regionalnym i stosunkowo krótkotrwałym trendem architektonicznym. Argumentuje, że co najwyżej rampy były udogodnieniami wielofunkcyjnymi. „Miały pomagać wszystkim, także osobom niepełnosprawnym, w łatwiejszym wchodzeniu do świątyń” – twierdzi Sporn. „Ale to, że zrobiono je tylko dla osób niepełnosprawnych, nie wydaje mi się przekonujące”.
Inni twierdzą, że badanie jest pożądanym krokiem w kierunku lepszego zrozumienia, jak niepełnosprawność kształtowała życie – i budynki – w przeszłości. „Myślę, że [Sneed] przedstawia bardzo mocny argument” – mówi historyk Jane Draycott z University of Glasgow.„
Źródło: Archaeology