Dostosowanie przestrzeni dla niewidomych jest obszarem, który odgrywa kluczową rolę w tworzeniu bardziej równych i inkludujących społeczeństw. To proces projektowania i modyfikacji środowisk, aby zapewnić łatwiejszy dostęp i wygodę osobom niewidomym co pozwala im pełniej uczestniczyć w życiu społecznym.
Stworzenie środowiska przyjaznego dla niewidomych odnosi się do procesu zaprojektowania i dostosowania zarówno przestrzeni publicznej jak i prywatnej tak, aby była ona bardziej dostępna i czytelna dla osób niewidomych i niedowidzących. Obejmuje ono wszelkie aspekty otoczenia, począwszy od ulic i chodników, przez budynki publiczne po wnętrza mieszkań. Ten proces ma na celu stworzenie środowiska, które nie tylko eliminuje bariery, ale także wspiera samodzielność, bezpieczeństwo i komfort niewidomych. Praca wolontariusza z osobą niewidomą w różnych przestrzeniach, zarówno publicznych jak i w zaciszu domowym, wymaga troski, uwagi i zrozumienia. Oto kilka kluczowych wskazówek, na co wolontariusz powinien zwrócić uwagę:
Poruszanie się po przestrzeni publicznej
- Schody: przed podejściem do schodów poinformuj osobę niewidomą o ich istnieniu oraz czy są to schody w górę czy w dół. Wspieraj osobę niewidomą podczas wchodzenia i schodzenia, informując ją o ich ilości, orientacyjnej wysokości i odległości między nimi. Zdarzają się schody o nieregularnym kształcie i wysokości, co sprawia, że osoba niewidoma może poruszać się po nich wolniej i mniej pewnie. Zwróć również uwagę na nawierzchnie schodów, gdyż mogą być one śliskie, co zwiększa ryzyko potknięcia. Upewnij się czy wzdłuż schodów zainstalowane są poręcze i wskaż je osobie niewidomej.
- Krawężniki: Pomóż osobie niewidomej w zlokalizowaniu krawężnika. Opisuj zmiany poziomów terenu i kierunek, w którym należy iść aby uniknąć potknięcia. Informuj osobę niewidomą o wszelkich przeszkodach takich jak: słupki, dołki, kałuże, progi zwalniające, a w przypadku kiedy poziom chodnika jest równy z poziomem jezdni zakomunikuj, że wkraczacie na ruchliwą jezdnię.
- Przejścia dla pieszych: Pomóż osobie niewidomej w zidentyfikowaniu przejścia dla pieszych, opisując sygnalizację świetlną i dźwiękową. Upewnij się, że przejście jest bezpieczne i wolne od przeszkód. W przypadku występowania wysepki rozdzielającej pasy jezdni, poinformuj o tym osobę niewidomą, by mogła uniknąć ewentualnego potknięcia.
- Transport Publiczny: Wprowadź osobę niewidomą do pojazdu i pomóż jej znaleźć miejsce do siedzenia. Poinformój ile jest schodków przy wejściu do danego pojazdu. W przypadku braku miejsc siedzących wskaż osobie niewidomej barierkę lub inny bezpieczny uchwyt. Poinformuj jeśli siedzenie znajduje się na podwyższeniu i trzeba na nie wejść. Zwróć uwagę czy siedzenie jest przodem, czy tyłem do kierunku jazdy, bo może mieć to znaczenie dla osoby niewidomej, gdyż często mają problemy z błędnikiem. Podczas wysiadania z pojazdu pomóż zlokalizować drzwi i schody, a w przypadku gdy środek transportu jest zatłoczony staraj się ją uchronić przed ewentualnymi zagrożeniami jak np. nie ostrożni pasażerowie, bagaże, tłum. W momencie kiedy wysiadasz wraz z osobą niewidomą na przystanku i nie ma wyraźnego chodnika lub krawężnika trzeba zachować szczególną ostrożność aby uniknąć potencjalnych niebezpieczeństw na jezdni. Podczas zbliżania się do przystanku sprawdź dokładnie gdzie jest miejsce zatrzymania pojazdu. Czy jest to na jezdni, poboczu, czy na wyraźnym chodniku. Przed wysiadaniem poinformuj osobę niewidomą, że musi zachować szczególną ostrożność. Przy wsiadaniu do metra czy pociągu zwróć szczególną uwagę na odległość między krawędzią peronu a schodami pojazdu. Poinformuj żeby osoba niewidoma zrobiła odpowiednio duży krok, by nie wpadła w dziurę i nie spadła na torowisko. Przy korzystaniu z mniejszych pojazdów takich jak busy czy taksówki otwórz podopiecznemu drzwi i zwróć uwagę by nie uderzył głową o górną krawędź drzwi lub dachu. Można też wskazać klamkę drzwi pojazdu co również pozwoli osobie niewidomej samodzielnie wsiąść.
- Otoczenie domowe: Upewnij się, że w otoczeniu domowym nie ma przeszkód na drodze osoby niewidomej takich jak meble dywany czy inne przedmioty. Nie przekładaj bez zgody i wiedzy osoby niewidomej jej przedmiotów, gdyż znacznie utrudnia to funkcjonowanie.
Oto kilka wskazówek, które pomogą Ci stworzyć bezpieczne otoczenie w domu osoby niewidomej:
1. Nie zostawiaj otwartych lub uchylonych drzwi od szaf, szafek i innych mebli ponieważ osoba niewidoma może się o nie uderzyć i rozciąć głowę.
2. Nie zostawiaj naczyń z płynem zwłaszcza gorącym na brzegu stołu czy blatu gdyż osoba niewidoma może strącić sobie to na brzuch i nogę a w konsekwencji oblać się czy poparzyć.
3. Zasuwaj za sobą krzesła. Odsunięte krzesła czy fotele to duże przeszkody dla osób niewidomych. Jeśli osoby niewidome nie są świadome gdzie stoją różne przedmioty czy meble mogą się o nie wywrócić.
4. Przygotowując posiłki upewnij się, że osoba niewidoma wie kiedy kuchenka lub piekarnik są w użyciu. Pamiętaj o opisie ustawień kuchenki np. temperatura oraz o ostrzeganiu przed gorącymi jej elementami. Pamiętaj by uchwyty i rączki pozostawionych przez ciebie naczyń kuchennych były odwrócone tak, by nie mogła o nie zahaczyć osoba niewidoma.
5. łazienka. W łazience zwracaj uwagę na wilgoć na podłodze. Upewnij się, że osoba niewidoma ma dostęp do wszystkich potrzebnych akcesoriów. Dopilnuj by wszystkie środki kosmetyczne i czyszczące pozostawały na swoim miejscu po to, by osoba niewidoma ich nie pomyliła. Niefortunne pomyłki mogą zagrażać życiu lub zdrowiu,. Nie pozostawiaj włączonych urządzeń elektrycznych podczas gdy z łazienki korzysta osoba niewidoma. Sprawdź czy kontakty elektryczne są odpowiednio zabezpieczone i czy nie są uszkodzone.
6. Dostosowanie oświetlenia wnętrza dla osób niedowidzących. Dostosowanie oświetlenia wnętrza jest kluczowym elementem projektowania przestrzeni dla osób niedowidzących. Istnieje również ważny aspekt związany z osobami niewidomymi, którym oświetlenie jest obojętne – zapewnienie, że osoby widzące, które odwiedzają taką przestrzeń są świadome z korzystania z oświetlenia. Dla osób niewidomych nie jest to istotne ponieważ nie korzystają często ze światła w tradycyjny sposób. Dlatego warto pamiętać o tym: kiedy osoba widząca opuszcza przestrzeń, w której przebywa osoba niewidoma ważne jest aby upewnić się, że wyłącza oświetlenie. Osoby niewidome nie są w stanie samodzielnie kontrolować oświetlenia i nie są one świadome czy w danej chwili jest ono włączone, czy wyłączone. Pozostawienie włączonego światła na całą noc lub dłużej niż to konieczne może prowadzić do niepotrzebnych kosztów.- Właściwe oświetlenie może znacząco poprawić jakość życia i komfort codziennego funkcjonowania oraz pracy osobom niedowidzącym. Oto kilka kluczowych aspektów, na które należy zwrócić uwagę projektując oświetlenie dla osób niedowidzących.
- Jasność i równomierność: Upewnij się, że oświetlenie jest wystarczająco jasne, aby umożliwić osobie niedowidzącej dobrą widoczność.
Unikaj ostrych kontrastów między obszarami mocno oświetlonymi, a obszarami w cieniu.
Rozprowadź światło równomiernie, aby uniknąć nadmiernego naświetlenia jednego obszaru i jednocześnie zwiększyć widoczność w obszarach zacienionych. - Unikanie błyszczenia i odblasków: Unikaj błyszczenia na powierzchniach takich jak lakierowane meble i lustra, które mogą powodować odblaski i dezorientacje.
Wybieraj matowe powierzchnie i matowe źródła światła, aby uniknąć ryzyka odblasku. - Oświetlenie punktowe: Zainstaluj oświetlenie punktowe nad ważnymi obszarami takimi jak biurka, stoły i blaty kuchenne, aby skupić światło na miejscach, w których jest to potrzebne.
Użyj regulowanych lamp, aby dostosować kierunek światła do indywidualnych potrzeb osoby niedowidzącej. - Oświetlenie zadaniowe: Wprowadź oświetlenie zadaniowe np. w kuchni, łazience czy na biurku, aby umożliwić wygodne wykonywanie codziennych czynności.
Unikaj cieni na obszarach zadaniowych np. przy krojeniu jedzenia w kuchni, czy pisaniu na biurku. - Wykorzystanie kontrastów: Stosuj kontrastowe oznaczenia na przyciskach, panelach sterowania, drzwiach i schodach, aby pomóc osobie niedowidzącej w rozpoznawaniu elementów wnętrza.
Wybieraj kontrastowe kolory dla mebli i wyposażenia w stosunku do tła, aby ułatwić nawigację. - Systemy automatyzacji: Rozważ zastosowanie systemów automatyzacji, które umożliwiają regulacje oświetlenia za pomocą głosu, ruchu i dotyku.
Te systemy mogą być przydatne w zapewnieniu wygody i niezależności osobom niedowidzącym. - Dostosowanie do potrzeb indywidualnych: Przy projektowaniu oświetlenia zawsze bierz pod uwagę indywidualne potrzeby i preferencje osoby niedowidzącej ponieważ każdy przypadek może być inny.
Kolory wnętrza komfort i bezpieczeństwo dla osób niedowidzących
Dostosowanie kolorystyki wnętrza dla osób niedowidzących ma ogromne znaczenie ponieważ odpowiednie wybory kolorów mogą poprawić ich orientację i komfort w codziennym życiu. Oto kilka kluczowych czynników, które warto wziąć pod uwagę
Kontrast kolorów: Stosowanie kontrastu między różnymi elementami wyposażenia i wnętrza pomaga osobom niedowidzącym rozpoznawać przedmioty i obszary.
Wybierając jasne meble na tle ciemniejszych ścian, czy dywan o kontrastowym kolorze w stosunku do podłogi zwiększa się widoczność i ułatwia nawigację.
Neutralne tło: Neutralne tło takie jak białe, kremowe, lub szare ściany może pomóc w ograniczeniu nadmiernych bodźców wizualnych i skoncentrowaniu uwagi na istotnych elementach
Unikaj wzorzystych tapet lub ścian, które mogą wprowadzać dezorientacje.
Markery kolorów: Stosuj kontrastowe kolory w ważnych miejscach takich jak drzwi, ramy okien, lub schody, aby oznaczyć i ułatwić rozpoznawanie tych obszarów.
Warto używać oznaczeń w kontrastowych kolorach na przyciskach, panelach sterowania i elementach wyposażenia.
Jednolite podłogi: Wybieraj jednolite i neutralne kolory podłóg takie jak jasne panele lub płytki, aby zapewnić spójność i ułatwić rozpoznawanie przestrzeni.
Dobór kontrastowych dodatków: Wybieraj kontrastowe dodatki takie jak narzuty, poduszki, dekoracja ścienna, czy tekstylia, aby urozmaicić i pomóc w identyfikacji obszarów.
Kolorystyka wnętrza a utrzymanie czystości i chigieny w przestrzeni
Kolorystyka wnętrza ma znaczenie nie tylko w kontekście komfortu i bezpieczeństwa osób niedowidzących, ale także w utrzymaniu czystości i higieny w przestrzeni. Dobre dostosowanie kolorów może znacząco ułatwić zarządzanie porządkiem co jest istotne dla ogólnego dobrostanu i komfortu mieszkańców.
Jasne kolory ścian i podłóg mogą pomóc w wykrywaniu i usuwaniu zabrudzeń oraz kurzu. Na jasnym tle ewentualne plamy i zabrudzenia są bardziej widoczne, co ułatwia ich zlokalizowanie i skuteczne usunięcie. Ciemniejsze kolory mogą maskować efekty naturalnego zużycia i wyblaknięcia materiałów takie jak dywany, czy tapicerka mebli. Skomplikowane wzory na ścianach czy tkaninach mogą sprawiać wrażenie większej ilości zabrudzeń, co może wprowadzać osoby niedowidzące w błąd.
Wartościowa troska o potrzeby osób niewidomych stanowi kluczowy element środowiska, które jest otwarte, przyjazne i dostępne dla wszystkich. W niniejszym rozdziale omówiliśmy różnorodne aspekty tworzenia takiego środowiska począwszy od zapewnienia infrastruktury, która umożliwia swobodny dostęp aż po edukacje i świadomość społeczną. Warto pamiętać, że dbanie o dostępność dla osób niewidomych, to nie tylko kwestia obowiązku prawnego, lecz także wyraz naszego wspólnego dążenia do równości i inkluzji.
Realizując te cele społeczeństwo wzbogaca się o różnorodność perspektyw zdolności i talentów, które każdy z nas może wnieść. Tworzenie środowiska przyjaznego niewidomym nie tylko ułatwia codzienne życie tych osób ale także otwiera nowe możliwości rozwoju społecznego i kulturowego. Dlatego zachęcamy do kontynuowania wysiłków na rzecz budowania bardziej otwartego i dostępnego świata, w którym wszyscy mają równe szanse i możliwości, niezależnie od stanu swojego zdrowia.