05. Savoir Vivre wobec osób niewidomych

Savoir vivre to zestaw zasad kultury osobistej i etyki społecznej, które kształtują nasze zachowanie i relacje z innymi ludźmi. W kontekście pracy z osobami niewidomymi, zachowanie savoir vivre ma szczególne znaczenie, ponieważ odzwierciedla szacunek, empatię i umiejętność odpowiedniego dostosowywania się do potrzeb innych. W tym rozdziale przedstawimy dlaczego savoir vivre jest kluczowy w pracy z osobami niewidomymi oraz omówimy podstawowe zasady, które stanowią fundament właściwego zachowania.

Dlaczego Savoir Vivre jest istotny w kontekście pracy z osobami niewidomymi

Wzajemny szacunek i zrozumienie stanowią podstawę efektywnej współpracy z osobami niewidomymi. Savoir vivre umożliwia stworzenie pozytywnej atmosfery, w której osoby niewidome czują się akceptowane i doceniane. Oto kilka powodów, dlaczego savoir vivre jest kluczowy:

1. Szacunek i godność: Savoir vivre zakłada, że każda osoba zasługuje na szacunek i jest traktowana z godnością, niezależnie od swoich zdolności lub ograniczeń. Dla osób niewidomych jest to szczególnie ważne, ponieważ często muszą stawiać czoła niepełnej dostępności świata.
2. Komfort i zaufanie: Dobre zachowanie i savoir vivre pomagają stworzyć komfortową atmosferę, w której osoba niewidoma czuje się bezpiecznie. To zaufanie może być kluczowe w procesie budowania relacji i współpracy.
3. Unikanie konfliktów: Świadomość zasad savoir vivre pozwala unikać nieporozumień i konfliktów, które mogłyby wyniknąć z niewłaściwego zachowania lub komunikacji.

Podstawowe zasady savoir vivre

Savoir vivre opiera się na kilku kluczowych zasadach, które odnoszą się do sposobu zachowania w różnych sytuacjach. Te zasady obejmują:

1. Grzeczność i uprzedzanie potrzeb: Zawsze starajmy się być grzeczni i uprzedzać potrzeby osób niewidomych. Oferowanie pomocy bez narzucania jej oraz pytanie, czy ktoś potrzebuje wsparcia, to ważne aspekty savoir vivre.
2. Empatia i zrozumienie: Starajmy się zrozumieć perspektywę i doświadczenia osób niewidomych, wykazując empatię i gotowość do wspierania ich unikalnych potrzeb.
3. Kultura komunikacji: Zachowujmy odpowiednią kulturę komunikacji, mówiąc jasno i wyraźnie, a także respektując prywatność i granice innych.
4. Dostosowanie do sytuacji: Savoir vivre polega na dostosowywaniu się do konkretnej sytuacji i potrzeb. W różnych kontekstach mogą obowiązywać różne zasady zachowania.
5. Uważność i szacunek: Bądźmy uważni i szanujmy innych, starając się nie naruszać ich przestrzeni osobistej ani nie sprawiać dyskomfortu.

Pamiętajmy, że savoir vivre nie jest sztywnym zbiorem reguł, ale elastycznym podejściem do zachowania, które kieruje się przede wszystkim szacunkiem i empatią wobec innych osób. W dalszych częściach tego poradnika omówimy, w jaki sposób te zasady mogą być zastosowane w praktyce podczas pracy z osobami niewidomymi.

Komunikacja i Szacunek

Efektywna komunikacja i szacunek są kluczowymi elementami savoir vivre w pracy z osobami niewidomymi. W tym podrozdziale omówimy zasady komunikacji werbalnej i niewerbalnej, a także konieczność unikania stereotypów i uprzedzeń.

Zasady komunikacji werbalnej i niewerbalnej

1. Jasność i precyzja: Kiedy rozmawiasz z osobą niewidomą, używaj jasnego i precyzyjnego języka. Wyrażaj się w sposób zrozumiały, unikając skomplikowanych zdań czy zbyt specjalistycznego słownictwa. Opisując położenie przedmiotów, stawiaj opis w bardzo precyzyjny sposób, np. „telefon leży na stoliku obok radia” lub „kubek jest po lewej stronie od kranu w łazience”. Takie dokładne opisy pozwalają osobom niewidomym dokładnie zrozumieć lokalizację przedmiotu. Wskazując coś osobie niewidomej staraj się opisywać otoczenie słownie. Możesz używać kierunków, odległości, punktów odniesienia, oraz charakterystycznych cech, które pomogą określić położenie obiektu. Jeśli przedmiot lub obiekt jest przenoszony lub zmienia położenie poinformuj osobę niewidomą o tych zmianach np. „przenieśliśmy krzesło z prawej strony stołu na lewą”.
2. Opisywanie otoczenia: W trakcie rozmowy opisuj otoczenie i sytuacje. Daj osobie niewidomej pełniejszy obraz tego, co się dzieje wokół niej. Na przykład, jeśli jesteście w kawiarni, opisz jej wystrój, rozmieszczenie stolików i inne istotne detale.
3. Prawidłowa intonacja: Zachowaj odpowiednią intonację w swoim głosie. Nie krzycz, jeśli to nie jest konieczne, ani nie mów zbyt cicho. Daj osobie niewidomej informację o swoim nastroju za pomocą tonu głosu.
4. Oczekiwanie na odpowiedź: Po zadaniu pytania lub przekazaniu informacji, daj osobie niewidomej czas na odpowiedź. Nie pospieszaj jej i nie przerywaj, ponieważ może potrzebować chwili na przetworzenie informacji.
5. Słuchanie aktywne: Słuchaj uważnie, co mówi osoba niewidoma, i okazuj zainteresowanie jej opinią i potrzebami. To ważne, aby pokazać szacunek i empatię.

W przypadku komunikacji niewerbalnej:

1. Kontakt wzrokowy: Chociaż osoby niewidome nie widzą, kontakt wzrokowy jest ważny w kontekście komunikacji. Patrz na osobę niewidomą, kiedy z nią rozmawiasz, co wyraża twoją uwagę i zaangażowanie. Jeśli osoba niewidoma jest w towarzystwie osoby widzącej i chce załatwić jakąś sprawę zwracaj się bezpośrednio do niej. Osoba niewidoma jest interesariuszem a nie osoba towarzysząca. Zadawaj pytania bezpośrednio do niej i słuchaj jej odpowiedzi. Unikaj rozmawiania o niej w trzeciej osobie lub zakładania, że potrzebuje pomocy bez jej zgody.
2. Mimika i gesty: Twoja mimika i gesty mogą dodatkowo wzbogacić komunikację. Na przykład, uśmiech w odpowiednich momentach lub gesty potwierdzające zrozumienie mogą pomóc w nawiązaniu lepszej relacji.

Unikanie stereotypów i uprzedzeń

W trakcie pracy z osobami niewidomymi unikajmy wszelkich stereotypów i uprzedzeń. Pamiętajmy, że każda osoba jest jednostką o unikalnych doświadczeniach i potrzebach. Oto kilka wskazówek:

1. Zrozumienie indywidualności: Nie zakładaj, że wszyscy niewidomi mają te same potrzeby czy umiejętności. Zawsze bądź gotowy do dostosowania swojego podejścia do konkretnej osoby.
2. Unikaj uprzedzeń: Nie oceniaj osoby niewidomej na podstawie jej niepełnosprawności. Skup się na jej umiejętnościach, pasjach i celach życiowych.
3. Szanuj autonomię: Osoby niewidome, tak jak każdy inny człowiek, pragną samodzielności i autonomii. Nie naruszaj ich granic i pozwól im podejmować własne decyzje.
4. Zapytaj, nie zakładaj: Jeśli masz wątpliwości dotyczące potrzeb lub preferencji osoby niewidomej, zapytaj ją bezpośrednio. To najlepszy sposób na zapewnienie odpowiedniego wsparcia.

Pamiętajmy, że szacunek i właściwa komunikacja są fundamentalnymi elementami savoir vivre w pracy z osobami niewidomymi. Dzięki nim tworzymy atmosferę pełnego szacunku i zrozumienia, co przekłada się na efektywną i satysfakcjonującą współpracę.
Podczas wizyty u lekarza lub w innych sytuacjach, w których osoba niewidoma potrzebuje załatwić ważne sprawy szanuj jej prywatność i autonomię. Pozwól jej decydować, w jaki sposób chce aby była traktowana. Jeśli jesteś osobą towarzyszącą osobie niewidomej oferuj swoją pomoc ale nie naruszaj jej prywatności tzn. możesz pomóc jej znaleźć wejście do gabinetu lekarskiego ale jeśli nie wyrazi zgody na towarzyszenie jej w trakcie badania pozostaw ją samą o ile jest to akceptowane z punktu widzenia lekarza i pacjenta. Poproś lekarza aby dał znać kiedy badanie zostanie zakończone, by móc później wyprowadzić osobę niewidomą z gabinetu.

Savoir Vivre podczas spożywania posiłków przez osoby niewidome

Savoir Vivre podczas spożywania posiłków jest ważnym elementem codziennego życia niezależnie od naszego statusu społecznego, czy stopnia dysfunkcji wzroku. Osoby niewidome tak samo jak wszyscy inni cenią sobie kulturę przy stole i zasady towarzyskie. Wolontariusze, którzy pomagają osobom niewidomym w codziennych czynnościach powinni być świadomi specyficznych aspektów etykiety savoir Vivre podczas posiłków.
Poniżej przedstawiamy kilka ważnych kwestii, na które wolontariusz powinien zwrócić uwagę:

• Zaplanuj przestrzeń:: upewnij się, że miejsce do spożycia posiłku jest odpowiednio oświetlone aby osoba niedowidząca mogła się swobodnie poruszać i jednocześnie dostrzegać otoczenie. Zadbaj o czystość i porządek w oku stołu eliminując ewentualne przeszkody.
• Pomoc w wyborze potraw: jeśli osoba niewidoma nie jest zaznajomiona z menu pomóż jej w dokonaniu wyboru opisując dostępne dania i napoje. Upewnij się, że osoba niewidoma jest świadoma aby uniknąć nieporozumień.
• Umiejscowienie naczyń i sztućców. Pomóż osobie niewidomej znaleźć swoje miejsce przy stole oraz naczynia i sztućce informując ją o ich położeniu. Jeśli to możliwe opisz ułożenie naczyń na stole np. „nóż leży po lewej stronie talerza”.
• Pomoc przy podawaniu potraw: pomagaj w podawaniu potraw dbając oto aby osoba niewidoma widziała gdzie znajduje się każda potrawa na talerzu (potraktuj talerz jako tarczę zegara mówiąc np. „ziemniaki znajdują się na godzinie 4, a surówka na 9”). Jeśli to konieczne, to przekaż informacje o temperaturze potraw, aby uniknąć poparzeń czy nieprzyjemnych niespodzianek.
• Działania po posiłku: pomóż osobie niewidomej zakończyć posiłek poprzez wykorzystanie informacji dotyczących położenia naczyń. Upewnij się, że stoły są sprzątnięte, a naczynia zabezpieczone.

Savoir Vivre podczas spożywania posiłków przez osoby niewidome, to ważny element kultury towarzyskiej. Pomoc i zrozumienie ze strony wolontariuszy odgrywają istotną rolę w zapewnienie komfortu i samodzielności osobom niewidomym podczas jedzenia. Ważne jest aby być wrażliwym na indywidualne potrzeby i preferencje każdej osoby niewidomej aby stworzyć pozytywną atmosferę przy stole.

Kształtowanie wizerunku osoby niewidomej

Kształtowanie wizerunku to istotny aspekt życia każdej osoby niezależnie od stopnia jej samodzielności. Osoby niewidome również chcą być zadbane i pewne siebie podczas ważnych spotkań czy prywatnych okazji. Wolontariusze, którzy pomagają osobom niewidomym w codziennych czynnościach mogą odegrać kluczową rolę we wspieraniu ich w procesie kształtowania wizerunku. Poniżej wskażemy na co wolontariusz powinien zwracać uwagę w kontekście ubioru i wyglądu osoby niewidomej w różnych sytuacjach.

• Higiena i ubranie: dbaj o czystość ubrań. Pomoc w wyborze ubrań, które są czyste i schludne to pierwszy krok w kształtowaniu pozytywnego wizerunku. Upewnij się, że ubrania nie posiadają zagnieceń i nie są poplamione.
• Dopasowanie: pomóż w doborze ubrań, które pasują do danej okazji. Wybór stroju powinien być odpowiedni do miejsca i charakteru spotkania.
• Kolorystyka: wspieraj w wyborze kolorów, które pasują do osoby niewidomej i podkreślają jej indywidualny styl.
• Wygodne obuwie: zwróć uwagę na wybór odpowiedniego obuwia szczególnie w przypadku dłuższych spotkań czy wizyt.
• Włosy i makijaż: Wspieraj osobę niewidomą w utrzymaniu czystych i schludnych włosów oraz poprawnie wykonanym makijażu jeśli jest to dla niej istotne.
• Opis wyglądu: jeśli osoba niewidoma wyraża chęć możesz opisać jej wygląd aby mogła upewnić się, że wszystko jest na swoim miejscu.
• Zapach: Pomóż w wyborze odpowiednich kosmetyków, które pomogą utrzymać odpowiedni zapach przez cały dzień.
• Spotkania towarzyskie: Pomóż w doborze stroju, który jest odpowiedni do okoliczności i miejsca, w którym odbędzie się spotkanie towarzyskie. Zwracaj uwagę na wygodę i styl.
• Wizyty u lekarza: pomóż w wyborze wygodnych i łatwych do zdjęcia ubrań, które ułatwią badania lekarskie.
• Urzędy i ważne formalności: zachęcaj do wyboru ubrania reprezentacyjnego, które pozwoli na poważne podejście do spraw urzędowych i odpowiedni odbiór przez otoczenie.

Rola okularów w kształtowaniu wizerunku osoby niewidomej

Dla wielu osób niewidomych noszenie okularów przeciw słonecznych może być ważnym elementem ich wyglądu i samopoczucia. Okulary nie tylko pełnią funkcję ochronną przed promieniowaniem słonecznym, ale także wpływają na wizerunek i styl danej osoby. Ponadto maskują wady anatomiczne oczu spowodowane różnymi chorobami, które wzbudzają negatywną reakcję otoczenia. Jest to sytuacja, która powoduje dyskomfort dla osoby niewidomej i osoby jej towarzyszącej. Dlatego pomagając osobom niewidomym w doborze okularów warto brać pod uwagę zarówno aspekty praktyczne, jak i estetyczne. Poniżej przedstawiamy wskazówki dotyczące wyboru odpowiednich okularów w zależności od celu wizyty oraz zgodności z trendami w modzie.

• Ochrona przed promieniowaniem UV: pierwszym i najważniejszym celem okularów przeciw słonecznych jest ochrona oczu przed szkodliwym promieniowaniem UV. Upewnij się, że wybrane okulary posiadają odpowiedni filtr UV żeby chronić oczy osoby niewidomej.
• Przyciemnienie soczewek: okulary powinny mieć odpowiednio przyciemnione soczewki aby zapewnić komfort w słoneczne dni jednocześnie nie zaciemniając widzenia w przypadku użytkowania przez osoby niedowidzące.
• Wybór montażu: wybór rodzaju montażu okularów np. plastikowy, metalowy zależy od preferencji osoby niewidomej i jej stylu. Ważne jest aby okulary były lekkie i wygodne.
• Kształt oprawek: kształt oprawek powinien pasować do kształtu twarzy osoby niewidomej. Wybierając okulary zwróć uwagę na to, czy dobrze komponują się z rysami twarzy.
• Styl okularów: dobierz okulary przeciw słoneczne odpowiednio do stylu osoby niewidomej i charakteru wydarzenia. Mogą to być klasyczne modele lub te, które odzwierciedlają obecne trendy w modzie.
• Kolor soczewek i oprawek: kolor soczewek oraz oprawek okularów powinien być zgodny z preferencjami osoby niewidomej i pasować do jej garderoby. Różnorodność kolorów pozwala na dostosowanie okularów do różnych stylizacji.
• Spotkania towarzyskie: na spotkania towarzyskie, gdzie ważna jest estetyka osoba niewidoma może wybrać bardziej stylowe okulary, które podkreślą jej indywidualny wygląd.

Kształtowanie wizerunku osoby niewidomej, to ważny aspekt jej codziennego życia. Wolontariusze, którzy pomagają w doborze ubrań i dbaniu o wygląd mogą przyczynić się do zwiększenia pewności siebie i poczucia własnej wartości osoby niewidomej. Kluczowym jest respektowanie indywidualnych preferencji i potrzeb, a także wspieranie w wyborze strojów odpowiednich do okazji.

Jak zachować się w sytuacji spotkania przypadkowej osoby niewidomej?

Kiedy spotykasz osobę niewidomą przypadkowo, ważne jest aby zachować się z szacunkiem i uprzejmością.
Poniżej przedstawiamy kilka wskazówek, jak zachować się w takiej sytuacji.
Nie krzycz! Nie zaskakuj! Nie wywołuj nadmiernego hałasu wokół osoby niewidomej, rozmawiaj naturalnie.
Nie próbuj podejść zbyt blisko osoby niewidomej bez uprzedniej zgody. Zachowaj odpowiedni dystans, by nie naruszać przestrzeni niewidomego.
Jeśli osoba niewidoma potrzebuje pomocy zazwyczaj da to do zrozumienia. Jeśli widzisz, że się zatrzymuje, nasłuchuje dźwięków z różnych kierunków lub pyta o kierunek możesz zaproponować swoją pomoc.
Zawsze pytaj czy potrzebuje wsparcia, zamiast zakładać, że na pewno tak jest. Osoby niewidome są zazwyczaj samodzielne i mogą nie potrzebować pomocy w danej chwili.
Jeśli osoba niewidoma prosi o wsparcie staraj się opisywać jej sytuację lub otoczenie. Opisuj gdzie znajdują się przeszkody, schody, drzwi, a ona sama podejmie decyzje jak się poruszać.
Jeśli ktoś prosi o pomoc, oferuj ją ale nie narzucaj. Jeśli osoba niewidoma jest niezależna w danej sytuacji uszanuj jej autonomię.
Osoby niewidome nie widzą ale to nie oznacza, że nie rozumieją. Unikaj używania słowa „widzisz” lub „zobacz” w przypadku tłumaczenia drogi oraz innych zwrotów odnoszących się do zwrotów, które mogą je wykluczać.
Osoby niewidome mogą potrzebować więcej czasu na wykonywanie codziennych czynności. Bądź cierpliwy i wyrozumiały.
Jeśli pomagasz komuś w codziennych czynnościach, zawsze pytaj o jego preferencje np. jak chce dotrzeć do miejsca docelowego lub jakie ma potrzeby.
Nie bój się pytać, jeśli masz wątpliwości dotyczące tego jak najlepiej pomóc osobie niewidomej. Zrozumienie i współpraca są kluczowe.
Zachowanie się w sposób uprzejmy i pomocny wobec osoby niewidomej jest ważne aby stworzyć otoczenie, w którym każdy może czuć się akceptowany i szanowany niezależnie od swojego stanu zdrowia.