Współczesne technologie mobilne przynoszą rewolucję w życiu osób niewidomych, oferując szereg aplikacji, które pomagają w nawigacji, czytaniu, wykonywaniu codziennych zadań oraz komunikacji. Dzięki tym narzędziom, osoby z niepełnosprawnością wzrokową mogą zyskać większą niezależność, pewność siebie oraz komfort w codziennym funkcjonowaniu.

1. Nawigacja i orientacja w przestrzeni

Jednym z największych wyzwań dla osób niewidomych jest poruszanie się w przestrzeni publicznej. Tradycyjne metody, takie jak biała laska, choć bardzo pomocne, mają swoje ograniczenia. W tym miejscu wkraczają aplikacje mobilne, które dzięki wykorzystaniu GPS oraz technologii rozpoznawania przestrzeni, mogą znacząco ułatwić orientację.

• Seeing AI – aplikacja firmy Microsoft rozpoznaje otoczenie, teksty, osoby oraz obiekty za pomocą kamery smartfona i opisuje je użytkownikowi głosowo.
• BlindSquare – to jedna z popularniejszych aplikacji nawigacyjnych, która pomaga w nawigacji na zewnątrz, podając dokładne informacje na temat lokalizacji użytkownika, dostępnych w pobliżu usług oraz tras, po których można się poruszać.
• Google Maps – dzięki aktualizacjom, Google Maps oferuje opcję dokładnych wskazówek głosowych oraz dostosowanej nawigacji dla osób niewidomych, pomagając im bezpiecznie poruszać się po mieście.
• Seeing Assistant Move – to zaawansowana aplikacja mobilna opracowana przez Transition Technologies S.A., której celem jest ułatwienie codziennego funkcjonowania osób niewidomych i słabowidzących. Stworzona we współpracy z osobami z dysfunkcją wzroku, aplikacja oferuje intuicyjne i kompleksowe wsparcie w zakresie lokalizacji i nawigacji.
  Główne funkcje aplikacji:
  □ Szybkie pobieranie punktów z serwisu OpenStreetMap
  □ Planowanie, śledzenie oraz automatyczne nagrywanie tras
  □ Obsługa baz punktów POI w formatach LoadStone i OpenStreetMap
  □ Zaawansowany tryb eksploracji otoczenia
  □ Funkcje „najbliższy adres” i „znajdź adres”
  □ Możliwość dzielenia się punktami, trasami i bazami danych
  □ Głosowe wprowadzanie tekstu
  □ Integracja z serwisem Dropbox
  □ Obsługa za pomocą poleceń głosowych
  Seeing Assistant Move dostarcza bezcennych narzędzi wspierających samodzielność i orientację w terenie, jednocześnie oferując łatwość użytkowania i możliwość pełnej personalizacji.
• TOTUPOINT – System nawigacyjno-informacyjny dla osób z dysfunkcjami wzroku
  System TOTUPOINT to nowoczesne rozwiązanie wspierające osoby z niepełnosprawnościami, szczególnie osoby niewidome i słabowidzące, w orientacji przestrzennej oraz nawigacji w przestrzeniach publicznych. Stworzony na bazie innowacyjnej technologii Bluetooth Low Energy (BLE), TOTUPOINT pozwala na udźwiękowienie i opis przestrzeni w sposób dostępny dla użytkowników niezależnie od specyfiki ich potrzeb.
  Inspiracją do stworzenia systemu była codzienność – wyzwania i potrzeby niewidomego inżyniera elektronika, który zetknął się z trudnościami związanymi z poruszaniem się w przestrzeni publicznej. W 2013 roku, wraz z pojawieniem się nowego standardu Bluetooth o niskim poborze energii, dostrzeżono potencjał tej technologii. Efektem tego było stworzenie TOTUPOINT, systemu uznanego dziś za jedno z najbardziej lubianych narzędzi nawigacyjno-informacyjnych dla osób z dysfunkcjami wzroku.
  TOTUPOINT opiera się na infrastrukturze znaczników elektronicznych oraz urządzeń mobilnych, takich jak smartfony czy tablety. Znaczniki to niewielkie moduły elektroniczne z autonomicznym źródłem zasilania, które umożliwia ich działanie przez co najmniej trzy lata. Są one przystosowane do instalacji zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynków, dzięki wysokiej klasie szczelności i odporności na szeroki zakres temperatur.
  Znaczniki pełnią funkcję nośników informacji – mogą przechowywać dane o lokalizacji, funkcjach obiektu, a także spełniać zadania ostrzegawcze lub monitorujące. Wyposażenie ich w dodatkowe czujniki, takie jak termometry, akcelerometry czy detektory gazów, zwiększa ich funkcjonalność w różnych środowiskach.
  System TOTUPOINT działa w połączeniu z aplikacją mobilną, dostępną bezpłatnie dla systemów iOS (w wersji 9.0 lub nowszej) i Android (5.0 lub nowszej). Po zainstalowaniu aplikacji użytkownik aktywuje ją na swoim urządzeniu mobilnym, które automatycznie wyszukuje w otoczeniu znaczników TOTUPOINT.
  Gdy znacznik zostanie wykryty, w aplikacji pojawia się tzw. karta znacznika – tekstowa informacja o danym obiekcie lub lokalizacji. W przypadku konfiguracji automatycznej znacznik może również wyemitować ton dźwiękowy oraz krótki komunikat głosowy. Użytkownicy mogą przeglądać wykryte znaczniki, korzystając z prostych gestów dotykowych, takich jak przesunięcie palcami po ekranie.
  Dla osób niewidomych system oferuje unikalne rozwiązanie w postaci modułu montowanego na białej lasce, zwanego aktywatorem. Moduł ten wyposażony jest w mechanizm wibracyjny, co ułatwia obsługę systemu osobom z jednoczesnymi problemami ze słuchem. Aktywator komunikuje się ze znacznikami TOTUPOINT, przekazując informacje za pomocą wibracji lub dźwięków.
  System TOTUPOINT znajduje zastosowanie w wielu przestrzeniach publicznych, takich jak urzędy, dworce, muzea, szpitale czy centra handlowe. Dzięki szerokiemu zakresowi zasięgu (zwykle 20-30 metrów) znaczniki pozwalają na łatwe odnalezienie punktów informacyjnych, wejść do budynków czy kluczowych elementów infrastruktury.
  Udźwiękowienie i opis przestrzeni w technologii TOTUPOINT sprawiają, że miejsca publiczne stają się bardziej dostępne, bezpieczne i przyjazne dla osób z dysfunkcjami wzroku. Dodatkowo, system integruje się z istniejącymi urządzeniami mobilnymi, co zwiększa jego dostępność i praktyczność dla szerokiego grona użytkowników.

2. Czytanie tekstu i dostęp do informacji

Dostęp do informacji jest kluczowy dla wszystkich, a dla osób niewidomych może być szczególnie wyzwaniem. Dzięki aplikacjom mobilnym możliwe jest nie tylko czytanie książek i dokumentów, ale także skanowanie tekstów drukowanych.

• Voice Dream Reader – aplikacja ta odczytuje teksty z dokumentów, e-maili, stron internetowych i książek w formie audio. Daje użytkownikom dostęp do szerokiej gamy formatów, w tym PDF, Word, ePub.
• KNFB Reader – umożliwia użytkownikom robienie zdjęć drukowanych tekstów, a następnie przekształcanie ich na mowę lub tekst, który można przeczytać za pomocą technologii odczytu ekranu.

3. Wspomaganie codziennych czynności

Niektóre aplikacje oferują wsparcie w wykonywaniu codziennych zadań, takich jak rozpoznawanie przedmiotów, gotowanie czy organizowanie dnia.

• Be My Eyes – to aplikacja, która została stworzona, aby pomóc osobom niedowidzącym oraz niewidomym. Aplikacja łączy społeczność niedowidzących i niewidomych ze społecznością widzących ochotników. Be My Eyes korzysta z nowoczesnej technologii i osobistego zaangażowania, dobroci i szacunku aby ułatwić przetwarzanie informacji wizualnej osobom, które mają problemy ze wzrokiem. Dzięki połączeniu wideo, ochotnicy pomagają osobom niedowidzącym i niewidomym w rozwiązaniu codziennych problemów, począwszy od porównania kolorów, poprzez sprawdzenie, czy działa sygnalizacja świetlna lub oświetlenie, aż do bardziej skomplikowanych zadań, takich jak przygotowanie posiłku. Aplikacja jest bezpłatna i działa na smartfonach wyposażonych w system operacyjny iOS i Android.
  W momencie gdy osoba niewidoma lub niedowidząca wysyła prośbę o pomoc za pomocą aplikacji, Be My Eyes zawiadamia o tym grupę ochotników. Następnie, aplikacja łączy osobę potrzebującą pomocy z wolontariuszem lub wolontariuszką, którzy mówią tym samym językiem i znajdują się w tej samej strefie czasowej. Z pierwszą osobą, która odpowie na wezwanie, automatycznie zostaje ustanowione połączenie wideo z obrazem z kamery znajdującej się z tyłu smartfona osoby, która poprosiła o pomoc. Połączenie audio pozwala na nawiązanie kontaktu i rozwiązanie problemu.
  Obecnie aplikacja jest wzbogacona również o sztuczną inteligencję, co pozwala osobie niewidomej zrobić zdjęcie i dzięki temu uzyskać opis danego przedmiotu lub najbliższego otoczenia.
• Aira – to profesjonalna usługa wsparcia, w której niewidomi użytkownicy łączą się z przeszkolonymi agentami przez smartfona, aby uzyskać natychmiastową pomoc w zadaniach takich jak nawigacja, zakupy, czy rozpoznawanie obiektów.
• Seeing Assistant Home – aplikacja pomaga w rozpoznawaniu kolorów, kodów kreskowych czy identyfikacji przedmiotów w domu, co jest nieocenione podczas takich czynności jak gotowanie czy sprzątanie.
• Zuzanka – aplikacja pozwala na sprawdzenie terminu ważności różnych produktów i to zadanie wykonuje bardzo dobrze.

4. Integracja społeczna i komunikacja

Aplikacje mobilne umożliwiają osobom niewidomym łatwiejsze nawiązywanie kontaktów z innymi, zarówno w celach prywatnych, jak i zawodowych. Dzięki zaawansowanym funkcjom ułatwiają dostęp do mediów społecznościowych, komunikatorów oraz aplikacji biznesowych.

• WhatsApp, Messenger i inne komunikatory – większość popularnych aplikacji komunikacyjnych jest dostosowana do użycia przez osoby niewidome, oferując wsparcie dla technologii odczytu ekranu.
• Zoom, Microsoft Teams – narzędzia te wspierają osoby niewidome w zdalnej pracy oraz kontaktach służbowych, pozwalając im na efektywną współpracę w środowisku zawodowym.

5. Korzyści z korzystania z aplikacji mobilnych

Korzystanie z aplikacji mobilnych przynosi osobom niewidomym liczne korzyści, w tym:

• Zwiększona niezależność – aplikacje umożliwiają samodzielne wykonywanie wielu codziennych czynności bez potrzeby pomocy osób trzecich.
• Lepsza nawigacja i orientacja w przestrzeni – dzięki aplikacjom nawigacyjnym osoby niewidome mogą zyskać większą pewność w poruszaniu się po nieznanych miejscach.
• Dostęp do edukacji i kultury – aplikacje pozwalają na dostęp do książek, kursów online oraz wszelkiego rodzaju treści kulturalnych, co wspiera rozwój osobisty i zawodowy.
• Skrócenie czasu wykonywania codziennych zadań – aplikacje wspomagające rozpoznawanie przedmiotów, tekstów czy kolory przedmiotów pomagają zaoszczędzić czas i energię.

Oczywiście powyżej wymieniliśmy tylko kilka najważniejszych aplikacji, a jest ich naprawdę dużo, a dzięki błyskawicznemu rozwojowi sztucznej inteligencji, osoby niewidome stają się coraz bardziej niezależne.