Jakie warunki należy spełnić, by mieć prawo do renty socjalnej

Masz prawo do renty socjalnej, jeśli spełnisz poniższe warunki.

Jesteś osobą pełnoletnią, czyli:

masz ukończone 18 lat,
jesteś kobietą, która wyszła za mąż po ukończeniu 16 lat.

Nie masz prawa do:

emerytury,
uposażenia w stanie spoczynku,
renty z tytułu niezdolności do pracy,
renty inwalidzkiej,
renty strukturalnej,
zasiłku przedemerytalnego,
świadczenia przedemerytalnego,
nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,
innego świadczenia o charakterze rentowym z zagranicznej instytucji.

Jeśli masz prawo do chociaż jednego z tych świadczeń — nie masz prawa do renty socjalnej.

Lekarz orzecznik ZUS stwierdzi, że jesteś osobą całkowicie niezdolną do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

przed twoimi 18. urodzinami,
w trakcie nauki w szkole, na przykład w liceum albo na studiach — jeśli miało to miejsce przed twoimi 25. urodzinami,
w trakcie studiów doktoranckich albo aspirantury naukowej.

Na wizytę do takiego lekarza skieruje cię ZUS — jeśli potwierdzisz, że spełniasz pozostałe warunki. Jeśli lekarz orzecznik uzna, że twoja dokumentacja medyczna wystarczy do wydania orzeczenia o niezdolności do pracy — wizyta nie będzie potrzebna.

Musisz spełnić dodatkowe warunki — jeśli:

masz nieruchomość rolną:
powierzchnia twoich użytków rolnych nie może przekraczać 5 ha przeliczeniowych — jeśli jesteś właścicielem albo posiadaczem nieruchomości rolnej,
twój udział w nieruchomości rolnej nie może przekraczać 5 ha przeliczeniowych — jeśli jesteś współwłaścicielem takiej nieruchomości,
dostajesz rentę rodzinną — twoja renta rodzinna nie może przekraczać 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
jesteś cudzoziemcem — musisz mieć kartę pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy” albo mieszkać w Polsce i mieć:
zezwolenie na pobyt stały,
zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej,
zezwolenie na pobyt czasowy, na przykład w związku z twoją pracą lub nauką w Polsce,
status uchodźcy albo ochronę uzupełniającą,
prawo pobytu albo prawo stałego pobytu i jesteś obywatelem albo należysz do rodziny obywatela Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo Szwajcarii.

To, że masz prawo do renty, nie oznacza, że dostaniesz pieniądze. Twoja renta może zostać zawieszona.

Jaka jest wysokość renty

Wysokość renty socjalnej zmienia się co roku —

Ta kwota może zostać obniżona, jeśli dostajesz też rentę rodzinną.

Co należy zrobić

Zbierz wszystkie potrzebne dokumenty.
Złóż dokumenty w ZUS.
ZUS wyznaczy ci termin, w którym lekarz orzecznik ZUS zbada cię i stwierdzi, czy jesteś osobą całkowicie niezdolną do pracy.
Czekaj na decyzję ZUS.

Jeśli jesteś przedstawicielem ustawowym osoby, która chce dostać rentę socjalną — na przykład jesteś opiekunem albo kuratorem osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej — możesz załatwić sprawę w jej imieniu.

Kiedy należy złożyć dokumenty

nie wcześniej niż miesiąc przed dniem, w którym osiągniesz pełnoletność — jeśli jesteś osobą niepełnoletnią,
jak najszybciej — jeśli jesteś osobą pełnoletnią.

Kto może złożyć dokumenty

ty albo twój przedstawiciel ustawowy (na przykład twój rodzic — jeśli nie jesteś osobą pełnoletnią),
kierownik ośrodka pomocy społecznej — jeśli poprosisz go o pomoc albo zrobi to twój przedstawiciel ustawowy,
inna osoba — jeśli dasz jej pisemne pełnomocnictwo albo zrobi to twój przedstawiciel ustawowy. Nie ma jednego wzoru takiego pisma. Warto podać w nim dane, dzięki którym urzędnik będzie mógł sprawdzić tożsamość pełnomocnika, na przykład jego imię i nazwisko, serię i numer dowodu osobistego. Podpisz się na pełnomocnictwie. Jeśli pełnomocnictwo daje twój przedstawiciel ustawowy — to on powinien podpisać się na takim dokumencie.

Jakie dokumenty należy przygotować

dokument tożsamości, na przykład dowód osobisty albo paszport — jeśli załatwiasz sprawę osobiście w ZUS,
wniosek o rentę socjalną. Taki wniosek możesz też złożyć ustnie — wystarczy, że odpowiesz pracownikowi ZUS na kilka pytań i podpiszesz protokół, który przygotuje,
zaświadczenie o stanie zdrowia (ZUS N-9) — wypełnia je lekarz, który cię leczy. Poproś lekarza, żeby wystawił takie zaświadczenie nie wcześniej niż miesiąc przed dniem, w którym chcesz złożyć wniosek,
oryginały albo kopie innych dokumentów, które potwierdzą twój stan zdrowia, na przykład wyniki badań albo karty informacyjne z leczenia szpitalnego.

W niektórych przypadkach musisz przygotować dodatkowe dokumenty, na przykład:

wywiad zawodowy z twojego miejsca pracy (ZUS N-10) — jeśli pracujesz. Taki dokument wypełnia twój płatnik składek,
zaświadczenie, w którym twój pracodawca napisze, na jaki czas została zawarta twoja umowa (na przykład na czas nieokreślony) oraz jaki jest twój przychód z pracy — jeśli pracujesz. Taki dokument dostaniesz od swojego płatnika składek,
zaświadczenie, które potwierdzi twoją naukę w szkole albo zaświadczenie z uczelni o okresie studiów — jeśli naruszenie sprawności organizmu powstało przed twoimi 25. urodzinami. Taki dokument dostaniesz w swojej szkole,
zaświadczenie, które potwierdzi okres odbywania studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej — jeśli naruszenie sprawności organizmu powstało w trakcie studiów doktoranckich albo aspirantury naukowej. Taki dokument dostaniesz w jednostce, która prowadzi takie studia,
zaświadczenie o powierzchni twoich użytków rolnych (w hektarach przeliczeniowych) — jeśli jesteś właścicielem, posiadaczem albo współwłaścicielem gospodarstwa rolnego. Taki dokument dostaniesz w urzędzie gminy,
kopię zezwolenia na osiedlenie się w Polsce, zezwolenia na pobyt albo dokumentu, który potwierdzi twój status uchodźcy albo ochronę uzupełniającą — jeśli jesteś cudzoziemcem. Wystarczy jeden z tych dokumentów. Taka kopia musi zostać poświadczona za zgodność z oryginałem przez pracownika ZUS albo kierownika ośrodka pomocy społecznej.

Płatnik składek to każda firma, instytucja lub osoba, która zgłasza do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) osoby ubezpieczone oraz rozlicza i opłaca za nie składki na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne. Może to być na przykład pracodawca albo osoba, która prowadzi działalność gospodarczą (pozarolniczą).

Gdzie należy złożyć dokumenty

W dowolnym oddziale ZUS. Załatwisz sprawę szybciej, jeśli wybierzesz oddział zgodnie z miejscem twojego zamieszkania.

Dokumenty możesz:

złożyć osobiście w oddziale,
wysłać pocztą.

Jak długo trzeba czekać

Zanim ZUS wyda decyzję, musi sprawdzić, czy spełniasz wszystkie warunki. Czasem na spełnienie takich warunków trzeba poczekać. Na przykład jeśli złożysz wniosek jako osoba niepełnoletnia, ZUS musi poczekać, aż osiągniesz pełnoletność. Dopiero po wyjaśnieniu wszystkich takich okoliczności ZUS może wydać decyzję — ma na to do 30 dni kalendarzowych od dnia, w którym wyjaśni ostatnią okoliczność (na przykład od dnia, w którym lekarz orzecznik ZUS wyda orzeczenie).

Jeśli okaże się, że twój wniosek jest niepełny, bo na przykład brakuje załącznika, ZUS wskaże ci termin, w którym będzie można uzupełnić braki.

W decyzji znajdziesz wszystkie potrzebne informacje o rencie, na przykład, jaki jest termin jej wypłaty albo czy została zawieszona.

Decyzję dostaniesz na adres, który wskażesz we wniosku.

Kiedy renta ulega zawieszeniu

Kiedy twój przychód przekroczy 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w danym kwartale.

Nawet jeśli renta zostanie chwilowo zawieszona, nadal masz do niej prawo. Kiedy twój przychód będzie niższy, ZUS znowu zacznie wypłacać ci rentę.

Jeśli masz dodatkowy przychód i wiesz, że twoja renta powinna zostać zawieszona — poinformuj o tym ZUS. Jeśli dostaniesz rentę, która powinna zostać zawieszona — trzeba będzie ją zwrócić. Przychód to na przykład twoje wynagrodzenie z umowy o pracę, zasiłek macierzyński albo zasiłek chorobowy.

Co zrobić, jeśli nie zgadzasz się z orzeczeniem lekarza albo decyzją ZUS

Lekarz orzecznik ZUS może stwierdzić, że jesteś osobą zdolną do pracy. Jeśli nie zgadzasz się z jego orzeczeniem — złóż sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS. Masz na to 14 dni kalendarzowych od dnia, w którym dostaniesz orzeczenie.

ZUS może nie przyznać ci renty. Jeśli tak się stanie, możesz odwołać się od takiej decyzji do sądu okręgowego — sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Odwołanie złóż w oddziale ZUS, który wydał decyzję. Masz na to miesiąc od otrzymania decyzji.

Kiedy stracisz prawo do renty

Gdy:

będziesz mieć prawo do emerytury,
trafisz do aresztu albo zakładu karnego. Wyjątkowo możesz dostać 50% renty socjalnej — jeśli spełnisz wszystkie poniższe warunki:
masz jednoosobowe gospodarstwo domowe (jesteś osobą samotnie gospodarującą, czyli taką, która sama mieszka i samodzielnie się utrzymuje),
nie masz innego przychodu niż renta socjalna,
nie masz prawa do renty rodzinnej,
zobowiążesz się pisemnie, że przeznaczysz rentę na opłaty związane z domem albo mieszkaniem, na przykład, że będziesz opłacać z renty czynsz — jeśli nikt inny nie mieszka w tym domu albo mieszkaniu.

Jeśli jesteś w areszcie albo zakładzie karnym i możesz dostać 50% renty — wypełnij część V wniosku o rentę socjalną. We wszystkich formalnościach pomoże ci administracja aresztu albo zakładu karnego. Dodatkowo musisz przygotować również wszystkie poniższe dokumenty:

wypis z księgi wieczystej nieruchomości, który potwierdzi twoje prawo własności, albo zaświadczenie zarządcy mieszkania, które potwierdzi, że masz prawo do tego lokalu,
zaświadczenie z wydziału ewidencji ludności, które potwierdzi, że w twoim domu albo mieszkaniu nie są zameldowane inne osoby,
twoje pisemne zobowiązanie, w którym napiszesz, że przeznaczysz rentę na opłaty związane z domem albo mieszkaniem.

Jeśli trafisz do aresztu albo zakładu karnego, musisz poinformować o tym ZUS!